El Salvador mart ayında düzinelerce insanın hayatını kaybettiği kanlı çete cinayetlerine tanıklık ederken, Devlet Lideri Nayib Bukele, ülkede fevkalâde hal (OHAL) ilan etme yoluna giderek yargı süreci ve örgütlenme özgürlüğü üzere birtakım anayasal hakların önüne geçti.
Kriz Kümesi’nde Orta Amerika uzmanı olan Tiziano Breda‘ya nazaran bu “demir yumruk” çete zıddı siyaset, ülkede cinayet oranlarının düştüğünü gösteriyor. Bukele, sav edilen hak ihlallerine karşın CID Gallup tarafından ekim ayında 12 Latin Amerika ülkesinde yapılan bir ankette yüzde 86’lık bir onay oranıyla bölgenin en tanınan başkanı oldu.
CNN‘de yer alan habere nazaran, öte yandan bölge gözlemcileri, Latin Amerika’daki öbür ülkelerde yaşanan çete sıkıntılarıyla başa çıkabilmek için Bukele’nin siyasetine misal hukuk dışı tedbirlere başvurmaya başlaması konusunda uyarıyor. ,
New Jersey City Üniversitesi’nde yardımcı doçent olarak vazife yapan ve Amerika kıtasında organize cürümler, uyuşturucu kaçakçılığı ve güvenlik mevzularında birçok kitabın ortak muharriri olan Jonathan D. Rosen‘in de işaret ettiği üzere, tarih “demir yumruk” siyasetlerinin bir formda geri teptiğini gösteriyor.
Suistimale ziyadesiyle açık
El Salvador, ortalarında Barrio 18 ve MS-13’ün de bulunduğu dünyanın en makûs şöhretli çetelerinden kimilerine mesken sahipliği yapıyor. MS-13, 1980’lerde Los Angeles’ta, kısmen ABD tarafından finanse edilen şiddetli bir iç savaş nedeniyle anavatanlarından kaçan Salvadorlu göçmenler ortasında ortaya çıktı. Uzmanlar, bu örgütün öbür Orta Amerikalı göçmenleri de kapsayacak formda büyüdüğünü ve 1990’larda birçoğunun ülkelerine deport edilerek orada bir şiddet patlamasına neden olduğunu söylüyor.
Kriz Kümesi’nin bir raporuna nazaran, Bukele’nin baskılarından evvel ülke genelinde 70 bin faal çete üyesi olduğu iddia ediliyordu ve bu da siyasetçilerin ve devlet vazifelilerinin, seçim kampanyası yürütmek ya da fakir mahallelere hizmet götürmek istediklerinde bu çetelerle münasebet kurmaktan kaçınmalarını neredeyse imkansız hale getiriyordu.
Ancak hak örgütleri, bu bireylerin kökünü kazıma uğraşının, Mart ve Kasım 2022 ortasında 58 bin kişinin tutuklanmasına, hapishanelerin dolup taşmasına ve sokaklarda devriye gezen güçlerin, Salvadore toplumunu militarize etmesine yol açmasından korkuyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW) 7 Aralık’ta yayınladığı bir rapora nazaran, ülkede gözaltında azap ve makûs muamele, polis ve ordunun düşük gelirli mahalleleri gaye almasıyla keyfi tutuklamalar üzere yaygın insan hakları ihlallerinin yaşandığı argüman ediliyor.
HRW, geçtiğimiz yıl yapılan tutuklamaların birçoğunun, kişinin görünüşü, geçmişi yahut isimsiz ihbarlar “ve toplumsal medyadaki doğrulanmamış iddialar” üzere kuşkulu delillere dayandığını yazıyor.
